Udzielenie licencji na oprogramowanie komputerowe a VAT

Udzielenie licencji na oprogramowanie komputerowe a VAT

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z wieloma zaletami, ale też ryzykami i obowiązkami. Wiadomo, że nadrzędnym celem jest maksymalizacja zysków i satysfakcji klienta, a w przypadku spółek giełdowych jak najwyższy wzrost wartości firmy. Pośród różnorodnych czynników niezwykle istotne są również szeroko pojęte zagadnienia prawne. Wiele firm, w szczególności tych z branży IT, zajmuje się wytwarzaniem, sprzedawaniem i udzielaniem licencji na korzystanie z oprogramowania. O ile na pierwszy rzut oka sytuacja wydaje się dość klarowna, to w istocie może budzić wiele wątpliwości z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa, w tym w zakresie opodatkowania podatkiem VAT. Zdajemy sobie sprawę z możliwości pojawienia się takich trudności, dlatego też przeanalizujemy to zagadnienie nieco szerzej.

Definicja oprogramowania i licencji w świetle prawa

Zanim przejdziemy do zagadnień stricte związanych z opodatkowaniem, powinniśmy odnieść się do podstawowych pojęć z zakresu omawianej tematyki. Zacznijmy więc od pojęcia oprogramowania, czy szerzej programu komputerowego. W myśl formuły pochodzącej ze słownika terminów Urzędu Patentowego RP jest to zestaw instrukcji lub rozkazów, przeznaczony do bezpośredniego lub pośredniego użycia w komputerze, mający na celu osiągnięcie konkretnego rezultatu. Jak możemy zauważyć, taka charakterystyka nie upraszcza nam analizy tego zagadnienia pod kątem prawnym. W związku z tym, dodatkowo możemy odnieść się do ustawy o prawach autorskich i pokrewnych. Na jej podstawie możemy wywnioskować, że oprogramowanie jest utworem. Co to oznacza? Otóż to, że z uwagi na jego przydatność oraz wartość możemy określać go jako dobro prawne, które zasługuje na ochronę prawną. Utwór jest z kolei przejawem twórczej działalności o indywidualnym charakterze i w jakiejkolwiek postaci. Ta reguła będzie miała dość istotne znaczenie w naszych dalszych rozważaniach, ponieważ sprzedaż oprogramowania będzie nierozerwalnie łączyła się z udzieleniem licencji.

Co istotne, programu komputerowego nie należy jednocześnie utożsamiać z nośnikiem, na jakim został zapisany (np. płyta CD czy pendrive). Same programy komputerowe, zgodnie z ustawą o prawach autorskich i pokrewnych powinniśmy traktować jak utwory literackie, o ile przepisy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że dziedziczą one ich wszystkie zalety i wady. Bardzo ciekawe może być to, że tak naprawdę na próżno szukać ścisłej definicji dotyczącej oprogramowania. Pewnym ratunkiem w tym przypadku mogą być przepisy unijne, a ściślej mówiąc dyrektywa Parlamentu Europejskiego w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych czy orzecznictwo Trybunału. Niemniej również i tu ciężko o jednoznaczną definicję tego pojęcia.

Zagadnienie licencji na oprogramowanie

Do tej pory próbowaliśmy ustalić jedną, uniwersalną definicję oprogramowania. Racjonalne wydaje się, aby w kolejnym kroku skupić się na definicji dotyczącej licencji. Na szczęście, w tym przypadku sytuacja wygląda nieco klarowniej. Po raz kolejny musimy spojrzeć na ustawę o prawie autorskim, która przedstawia licencję jako umowę określająca warunki użytkowania programów komputerowych. Innymi słowy, udzielając licencję, dostawca umożliwia kupującemu korzystanie z oprogramowania przez określony czas i na zasadach wskazanych w warunkach użytkowania. W tym momencie powinniśmy wziąć również pod uwagę to, że licencja może być udzielona czas określony lub nieokreślony, przy czym druga opcja może podlegać wypowiedzeniu. Sam charakter licencji świadczy o tym, że nie mamy tu do czynienia ze sprzedażą praw autorskich. Oznacza to, że pozostają one nadal przy podmiocie, który jej udziela. W związku z tym, udzielanie licencji w świetle ustawy o VAT jest traktowanie nie jako sprzedaż przedmiotu, a świadczenie usług. Taka charakterystyka rodzi pewne konsekwencje, którym przyjrzymy się poniżej.

Udzielanie licencji a podatek VAT

Skupmy się teraz na aspektach finansowych związanych z udzielaniem licencji na oprogramowanie. W tym celu odniesiemy się do ustawy o VAT. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, udzielanie licencji należy traktować jako świadczenie usług. Z kolei jak możemy dowiedzieć się z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, świadczenie usług należy definiować jako każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, w tym także przeniesienie wartości niematerialnych i prawnych, niezależnie od formy. Możemy zastanawiać się, co ma to wspólnego z oprogramowaniem? Otóż w momencie udzielenia licencji odbiorcy, tak naprawdę mamy do czynienia z przeniesieniem praw do wartości niematerialnych i prawnych. Jest to więc nic innego jak świadczenie usługi.

Popatrzmy również na art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, który mówi o tym, że obowiązek podatkowy powstaje w chwili dokonania dostawy towarów bądź usług. W istocie moment wykonania usługi jest uzależniony od jej charakteru, natomiast w przypadku licencji oprogramowania jest to chwila przeniesienia tego prawa. W tym miejscu musimy wziąć pod uwagę jeszcze jeden aspekt, dotyczący tego, że bardzo często występuje sytuacja, w której odbiorca dokonuje wcześniejszej płatności, jednocześnie akceptując warunki użytkowania. Wówczas, w myśl art.19a ust. 8 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.

Stawka podatku VAT podczas sprzedaży licencji na oprogramowanie

Poza samym zagadnieniem dotyczącym kwestii związanych z udzielaniem licencji, interesującym tematem może być również sama stawka podatku VAT, która będzie obowiązywać przedsiębiorców wprowadzających do obrotu określone produkty. Co ciekawe, zgodnie z ustawą, usługi twórców i artystów są co do zasady opodatkowane 8% stawką VAT. Niemniej zgodnie z rozważaniami Dyrektora KIS, musimy dokonać tu pewnego rozróżnienia na sprzedaż programów, które zostały wytworzone przez podatnika oraz takich, które powstały w efekcie pracy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. W pierwszym przypadku odpowiednią stawką VAT jest 8%, natomiast w drugim 23%. Taka sytuacja wynika z tego, że organ podatkowy dokonał tu rozróżnienia pojęcia twórcy i wskazał, że jeśli oprogramowanie zostało wytworzone przez pracownika w ramach pełnionych przez niego obowiązków, to podatnik nie może zostać uznany za jego twórcę. Przykładowo oznacza to, że podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą jest w pewien sposób uprzywilejowany w stosunku do tego, który prowadzi działalność w formie spółki z o.o.

Licencja na czas określony a podatek VAT

Wspomnieliśmy wcześniej o tym, że licencje mogą być udzielane zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Weźmy pod lupę obydwa warianty. W pierwszym z nich możemy spotkać się np. z oprogramowaniem rozliczanym czasowo, w którym nie zostały ustalone terminy płatności, a także nie dokonano wcześniej zapłaty. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, czyli w tym przypadku z chwilą dokonania usługi. Oznacza to, że przy udzielaniu licencji na czas określony niezwykle istotne jest określenie momentu wykonania usługi, czyli de facto na podstawie warunków zawartych w umowie. Przykładowo, udzielenie licencji może mieć miejsce zarówno w dniu podpisania umowy, jak i przekazania oprogramowania. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje w jednej z tych dat, w zależności od konstrukcji umowy. Jeżeli zaś zapłata miała miejsce wcześniej, wówczas powinniśmy zastosować przepisy art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, które mówią, że obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania zapłaty.

Licencja na czas nieokreślony a podatek VAT

Udzielanie licencji na czas nieokreślony często wiąże się z rozliczeniami w sposób ciągły i tak też należy rozpatrywać to w kontekście ustawy o VAT. Zasady rozliczania takich usług zostały określone w art. 19 ust. 3, który mówi m.in., że usługę, w odniesieniu do której ustalone są następujące po sobie terminy płatności, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, z którym korespondują płatności. Taki charakter działania ma miejsce aż do zakończenia świadczenia tejże usługi. Oznacza to, że w przypadku licencji oferowanych w sposób ciągły płatności następują we wskazanych okresach rozliczeniowych. Co więcej, momentem wykonania usługi jest ostatni dzień okresu rozliczeniowego.

Interpretacje KIS w zakresie licencji

Na potwierdzenie wspomnianych przez nas słów, odnieśmy się na koniec do konkretnej interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej. Przydatna może być tu indywidualna interpretacja z 8 marca 2018 roku, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyznał, że w przypadku licencji udzielanych na czas określony, w przypadku których nie określono następujących po sobie terminów płatności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. W opisywanym przykładzie spółka oferowała konkretne oprogramowanie na oznaczony czas 365 dni, który był zapisany na nośnikach, takich jak płyty CD lub DVD. Program przestawał być funkcjonalny wraz z zakończeniem tego okresu, natomiast zakup kolejnej licencji w żaden sposób nie był uzależniony od wygaśnięcia poprzedniej.